Hoe te anticiperen op wateroverlast en droogte?

Er wordt veel geschreven en gepraat over de klimaatverandering en hiermee gepaard gaande ongemakken voor de landbouw. Zoals we de laatste jaren constateren worden de weersomstandigheden extremer. Natte perioden gaan in korte tijd gepaard met vele millimeters neerslag, terwijl in droge periodes juist hitte en verbranding een aanslag doen op de gewassen.

Wateroverlast

Om wateroverlast ten gevolge van extreme weersomstandigheden te voorkomen is het zaak dat de grond in goede conditie is. Daarbij zijn vlakligging, drainage en goede watergangen van essentieel belang.

Door de vergroting van percelen in de afgelopen jaren, liggen veel percelen niet meer met een bolling. De in het verleden dichtgeschoven sloten en kreken worden na jaren weer zichtbaar. Deze vormen bij extreme regenval plassen op het perceel doordat het water hiernaartoe stroomt. Teruggaan naar kleinere percelen, die bol liggen, is geen optie gezien de schaalvergroting in de landbouw.

De schade bij wateroverlast kan wel beperkt worden door te zorgen dat de grondkwaliteit optimaal is en maximaal water doorlaat. Daarnaast moeten we denken aan technieken rondom vlakligging, storende lagen, goede drainage en het op voorhand aanleggen van greppels.

Droogte

Schade bij droogte kan worden beperkt; niet alleen door beregening maar ook door de aanleg van peilgestuurde drainage. 

In de meest eenvoudige vorm wordt het waterpeil van de sloot waarin de drains uitmonden door middel van een stuw ingesteld.

Een andere optie is een aanleg van een hoofddrain op de akker welke uitkomt in een peilgestuurde put. 

Bestaande of nieuwe drains kunnen worden aangesloten op de hoofddrain waardoor de grondwaterstand naar eigen behoefte afgesteld kan worden.
Zo is het mogelijk dat er in het voorjaar een laag peil wordt aangehouden om op tijd te kunnen zaaien.
In de zomer een hogere stand voor de optimale groei, hierdoor is beregening minder nodig.
Vervolgens in het najaar weer een lagere stand in verband met de oogst.

Wateroverlast en droogte duperen de gebruiker

Degene die over het algemeen veelal als eerste de dupe van wateroverlast en droogte is, is de gebruiker van het perceel. Dit kan zijn in de hoedanigheid als eigenaar, erfpachter en pachter.

Essentieel is dat bij wateroverlast het overtollige water snel afgevoerd kan worden. Bij droogte dient er juist voldoende water om of in het perceel aanwezig te zijn. Hierdoor beschikken de planten, gedurende het groeiseizoen, over een juiste hoeveelheid vocht.

Het is zaak dat er tussen de gebruikers van percelen grond en de waterschappen korte lijnen zijn zodat er flexibel en snel kan worden opgetreden in bovengenoemde gevallen.

Eigendom                     
Wanneer de gebruiker tevens eigenaar is hoeft er geen discussie te worden gevoerd wie cultuurtechnische werkzaamheden gaat verrichten zoals drainage vernieuwen en onderhoud van drainage, pompen, duikers, sloten, schuiven en kilveren van de percelen.

Erfpacht
Bij erfpacht worden zaken over onderhoud van de percelen en watergangen nauwkeurig beschreven in de erfpachtakte zodat duidelijk is voor wiens rekening welke kosten komen.

Pacht
Wanneer er sprake is van pacht gelden hiervoor de voorwaarden die bij de betreffende pachtovereenkomst behoren. Over het algemeen is opgenomen dat de pachter op zijn kosten de aanwezige sloten, greppels, drainagesystemen en duikers jaarlijks voor de schouwdatum schoon dient te maken, te onderhouden en/of te baggeren.

Wanneer de pachter werkzaamheden zoals het vernieuwen van drainage gaat uitvoeren, is het zaak hiervan tijdig mededeling te doen aan de verpachter of diens rentmeester zodat deze investering kan worden aangemerkt als pachtersinvestering waarvoor het Melioratierecht geldt.

Wat is Melioratierecht?

Bij het einde van de pacht is de verpachter verplicht aan de pachter een vergoeding te geven voor de verbeteringen die door de pachter zijn aangebracht.

Deze vergoeding kan niet hoger zijn dan de waardestijging van het pachtobject aan het einde van de pacht. De vergoeding wordt lager naarmate de pachter langer heeft kunnen profiteren van de verbeteringen.

De pachter heeft alleen recht op een vergoeding als hij de verpachter op tijd en schriftelijk op de hoogte heeft gebracht van de geplande verbeteringen met daarbij een opgave van de geschatte kosten én de verpachter heeft ingestemd met de voorgenomen investeringen.

De toename van hevige neerslag en extreme droogte blijft de gemoederen bezig houden, waarbij inspelen op deze omstandigheden noodzakelijk is.

Eén uitspraak is zeker: ‘water op de percelen brengen gaat makkelijker dan eraf halen’.